Nemen overheden de rol van centrale banken over om de economie aan te jagen?

Keith Wade, hoofdeconoom bij Schroders , verwacht dat de overheden een ruimer begrotingsbeleid zullen voeren waarmee zij de haperende economische groei kunnen stimuleren. Nu de centrale banken zich richten op het normaliseren van het monetaire beleid, zullen de overheden de rol van aanjager steeds meer op zich gaan nemen. Zorgen over afnemende bedrijfswinsten en een macro-economische groeivertraging zullen de druk bij de overheden opvoeren om het begrotingsbeleid te verruimen.

Mindere prognoses zorgen voor onrust

Keith Wade

In oktober sloeg de stemming op de beurzen om. De oorzaak? Zorgen over handelsoorlogen en wie er wel of niet uit de EU of de euro stapt, bestonden al enige tijd. De meest plausibele trigger van de recente volatiliteit zijn voor Wade de nogal sombere vooruitzichten van de Amerikaanse bedrijven voor volgend jaar. Caterpillar was voorzichtig ten aanzien van de vooruitzichten door de handelsoorlog, terwijl een andere industriële onderneming, 3M , haar winstvooruitzichten voor het hele jaar neerwaarts heeft bijgesteld door de sterke dollar. In combinatie met de enigszins teleurstellende kwartaalresultaten van Amazon en Alphabet - het moederbedrijf van Alphabet - is er een gevoel dat de piek van de winstgroei is bereikt.

Daarnaast bouwen de centrale banken hun verruimende beleid af waardoor de volatiliteit op de markten terugkeert. De Amerikaanse Federal Reserve (Fed) heeft aangegeven dat de beleidsrente nu neutraal is, maar laat weinig tekenen zien dat de rentecyclus voorbij is. Ondertussen gaat QT door en intensiveert de Fed haar programma om de balans te reduceren tot 50 miljard dollar per maand in oktober. De Europese Centrale Bank (ECB) is begonnen met het afbouwen van haar opkoopprogramma en heeft bevestigd dat zij haar programma voor de aankoop van activa in december zal beëindigen. Ondertussen zijn er steeds meer tekenen die erop wijzen dat de Bank of Japan (BoJ) haar QE-programma afbouwt.

Het is duidelijk dat de verkrapping van de liquiditeit in de toekomst aanwezig zal blijven en de vraag is of de omstandigheden die hebben geleid tot het synchroon herstel van 2017 kunnen terugkeren. Een sterkere groei zou de winstbezwaren voor volgend jaar kunnen wegnemen en zou, indien breed gedragen, kunnen leiden tot een marktrotatie van de Amerikaanse dollar naar niet-Amerikaanse aandelenmarkten.

Wat is de kans op synchrone groei?

De groei-indicator van de wereldeconomie blijft robuust. Maar de wereldeconomie raakte meer uit de pas in 2018. De VS draait op volle toeren, terwijl de groei in China en Europa juist afkoelt, met name door een daling van de groei van de wereldhandel. Terwijl het in 2017 juist een opleving van de groei van de wereldhandel was, die over een breed front de economieën liet aansterken. In de VS fungeert nu het begrotingsbeleid als groeimotor, terwijl de handel juist onder druk staat.

Zo gezien hangt het af van een opleving van de wereldhandel of er opnieuw een synchroon herstel kan optreden. Volgens Wade zijn de signalen niet gunstig. Het VK, de eurozone en China hebben de wind niet meer in de zeilen. De opkomende markten hebben last van de hogere Amerikaanse rente en de sterke dollar, waardoor de financiële omstandigheden krapper zijn geworden.

Mogelijk nog meer budgettaire verruiming in VS na de tussentijdse verkiezingen

De overheden kijken ondertussen met een schuin oog naar het begrotingsbeleid van Donald Trump. Het expansieve begrotingsbeleid van de VS heeft een belangrijke rol gespeeld bij het stimuleren van de consumptie en de overheidsuitgaven. In dit opzicht kan de verruiming van het Amerikaanse begrotingsbeleid worden gezien als een stimulans die op het juiste moment is toegediend: het inschakelen van de turbo, net op het moment dat de economie begon te vervagen. China heeft inmiddels al belastingmaatregelen aangekondigd. Duitsland lijkt komend jaar ook een wat ruimer begrotingsbeleid in te voeren, net als het VK en Japan.

Wade acht het zelfs mogelijk dat er nog meer budgettaire verruiming in de VS in aantocht is na de tussentijdse verkiezingen. Als de Democraten het Huis van Afgevaardigden veroveren, ontstaat er een patstelling. Maar Wade acht de kans aannemelijk dat de Republikeinen in het Congres de meerderheid behouden. Het hoge consumentenvertrouwen kan erop wijzen dat de Republikeinen minder zetels verliezen dan verwacht. In dat geval kan er meer belastingverlichting worden verwacht, als Trump zich opmaakt voor een herverkiezing in 2020.