Betere manieren om de wereld te voeden

Mayssa Al Midani, Manager of Pictet Nutrition, Pictet Asset Management.

Voedselzekerheid is door de Oekraïnecrisis een nog urgenter wereldwijd probleem geworden. Beleggers kunnen helpen om oplossingen te bedenken – van boer tot bord.

De forse stijging van de voedselprijzen en de bevoorradingsproblemen, die nog verergerd werden door de Russische invasie van Oekraïne, hebben de aandacht gevestigd op wat al een groot wereldwijd probleem was: voedselzekerheid.

De vraag naar voedsel zal tegen 2050 naar verwachting met 60 procent toenemen.1 Toch zal het aanbod moeite hebben om bij te blijven, aangezien de beschikbaarheid van landbouwgrond en de watervoorraden afnemen en zelfs bij de huidige vraag ongeveer twee miljard mensen onvoldoende voedsel hebben.

De oorlog, die tot een tekort aan granen en kunstmest en een nog hogere inflatie heeft geleid, zal de vooruitgang op het gebied van voedselzekerheid wellicht met tien jaar hebben vertraagd. Een toenemend aantal mensen in Zuid-Azië en Afrika zal waarschijnlijk meer dan 20 procent van hun inkomen uitgeven aan voedseluitgaven, wat de problemen als gevolg van de Covid-19-pandemie nog verergert.

Dit zorgt voor enorme en complexe sociale en milieu-uitdagingen waarvoor er geen kant-en-klare oplossing is. Om ze op te lossen zijn verschillende aanpassingen in de hele voedselwaardeketen nodig. De crisis moet echter de aandacht verscherpen en de ontwikkeling stimuleren van alternatieven voor granen en minder efficiënte dierlijke eiwitten, evenals van een efficiënte voedselproductie en van kortere en veiligere toeleveringsketens. Dat biedt op zijn beurt een kans voor innovatieve bedrijven en voor beleggers die kunnen samenwerken om de duurzaamheid, toegankelijkheid en kwaliteit van het voedsel dat we nodig hebben voor gezondheid en groei te verbeteren.

Afb. 1 – Voedselkosten
Percentage consumentenuitgaven voor voedsel, geselecteerde landen

Consumer expenditure on food nl pictet

Bron: United States Department of Agriculture (USDA) Economic Research Service, Our World In Data. Gegevens uit de periode 2015-2016.

Een veelbelovende oplossing is ag-tech – een technologie die het mogelijk maakt om gewasopbrengsten te verbeteren met minder middelen. De landbouwindustrie zal waarschijnlijk meer aandacht besteden aan het verminderen van de afhankelijkheid van meststoffen gezien de huidige verstoringen in de bevoorrading (Rusland en Oekraïne zijn samen goed voor ongeveer 20 procent van de wereldwijde uitvoer van stikstofmest en 30 procent van de wereldwijde uitvoer van kaliumcarbonaat). Dat kan worden aangepakt met verticale landbouwbedrijven en precisielandbouw, die beide het bijkomende voordeel hebben van minder vervuiling.

In het kielzog van de graantekorten kan de veehouderij intussen efficiënter worden door een betere diagnostiek en preventieve maatregelen voor de gezondheid van dieren, waaronder vitaminen, eubiotica (die de gezondheid van de darmen bevorderen), enzymen en vaccins (die de opname en opbrengst van voer verbeteren).

Een andere manier om de tekorten weg te werken, is het optimaal benutten van wat we al hebben. Hier is de prioriteit het verminderen van afval, dat momenteel een derde van alle geproduceerde voedsel opslokt – ongeveer 1,3 miljard ton per jaar.2 Het terugdringen van de afvalberg vereist een betere logistiek, betere distributienetwerken en een betere voedselveiligheid. Dat kan allemaal worden verbeterd door middel van technologie. Veelbelovende innovaties zijn onder meer aseptische verpakkingen – waarbij hoge temperaturen worden gebruikt om voedsel te steriliseren voordat het wordt verpakt, waardoor de houdbaarheid wordt verlengd zonder chemicaliën of koeling. Een andere benadering, die bekend staat als natuurlijke biobescherming, is gebaseerd op traditionele fermentatieprincipes en maakt gebruik van speciaal ontwikkelde voedingsculturen om yoghurt en kaas beter te bewaren.

Restafval wordt echter steeds vaker hergebruikt, bijvoorbeeld door overtollige olie en dierlijk vet om te zetten in diervoeder en biobrandstoffen, of (op kleinere schaal) door wei van kaas te gebruiken voor verpakkingsmateriaal voor voedsel.

En dan is er nog de productie van voedsel. Een urgent probleem voor voedselproducenten is hoe ze voedsel voedzamer, betaalbaarder en idealiter ook duurzamer kunnen maken. Voedingsbedrijven proberen vlees te ontwikkelen dat in het laboratorium wordt gekweekt, plantaardige alternatieven te vinden voor melk (zoals haver of aardappelen) en de betaalbaarheid van hun producten te verhogen. Er is ook een sterke vraag naar natuurlijke ingrediënten, die in tegenstelling tot synthetische minder afhankelijk zijn van benzine.

Een andere oplossing die meerdere voordelen biedt, is meer voedingsmiddelen lokaal produceren: het biedt een betrouwbaardere levering, vermindert afval en heeft een kleinere CO2-voetafdruk en verbeterde traceerbaarheid. Lokaal geproduceerd voedsel verlicht ook de druk op de krimpende hulpbronnen, zoals de zoetwatervoorziening en landbouwgrond. Verticale boerderijen binnen nemen intussen ook snel in aantal toe, waardoor het vooruitzicht op lokaal voedsel van hoge kwaliteit wordt geboden aan gebieden met weinig ruimte of uitdagende klimaatomstandigheden. De bedrijven die dergelijke boerderijen exploiteren, investeren fors. Verticaal landbouwbedrijf Kalera zal dit jaar bijvoorbeeld een nieuwe megafarm bouwen in Singapore, met als doel om ongeveer 500.000 kg bladgroenten per jaar te kweken als onderdeel van de plannen van het eiland om tegen 2030 zelf te voorzien in 30 procent van zijn voedingsbehoeften (tegenover ongeveer 10 procent momenteel).

Traditionele landbouwbedrijven omarmen ook de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen, die landbouwers in staat stellen om water en kunstmest precies daar te gebruiken waar ze nodig zijn. Dat resulteert in een vermindering van het zoetwater- en kunstmestgebruik tot 80 procent. Dergelijke technieken kunnen ook de opbrengsten verbeteren, schaarse hulpbronnen sparen en de uitstoot van stikstofoxide verminderen.

Ook de voedingslogistiek ondergaat veranderingen.

Er is een groeiende vraag naar direct-to-consumer voedingsdiensten (zoals van-boer-tot-bord maaltijdkits) en naar bijna elke nieuwe generatie voedselproductie en logistiek model, die de complexe wereldwijde toeleveringsketens kunnen verkorten en het risico op logistieke problemen, bederf en besmetting kunnen verminderen.

Voor het eerst zien we een scenario waarin zowel overheden als consumenten geïnteresseerd zijn in de ontwikkeling van duurzamere voedselproducten en landbouwmethoden van betere kwaliteit. We zien ook een toekomst waarin bedrijven die actief zijn in de hele voedselwaardeketen gebruikmaken van de technologie waarover ze al beschikken om aan deze eisen te voldoen.

De Pictet Nutrition-strategie hanteert een bottom-up aanpak op lange termijn om bedrijven te identificeren die cruciaal zijn voor het opbouwen van een duurzaam voedselsysteem en daarin te beleggen.

[1] https://www.un.org/en/chronicle/article/feeding-world-sustainably
[2] https://www.unep.org/thinkeatsave/get-informed/worldwide-food-waste